Vual Urla’nın huzur dolu zeytinliğinde, ağaçların gölgesinde bir atölye… Birkaç rulo atık kâğıt ve biraz bant. Fiziksel gerçeklik bundan ibaretti. 12. Toprak Sahne Tiyatro Festivali kapsamında, Cengiz Samsun ve Sinem Öztürk yürütücülüğünde, profesyonel oyuncular, amatörler ve tiyatroseverlerden oluşan bir grup, bu basit malzemelerle çalışmaya başladı. Ortaya bir turna ve bir yılan çıktı. Ancak asıl olay, bu figürler hareket etmeye başladığında yaşandı. Birkaç kişinin kolektif bir çabayla, nötr yüzlerle ve adeta tek bir bedene dönüşerek canlandırdığı o buruşturulmuş kâğıt yığını, artık bir kâğıt yığını değildi. Süzülen bir turna, kıvrılan bir yılandı. Fiziksel nesne, algısal bir gerçekliğe dönüşmüştü. O an, atölyedeki herkes için tiyatronun en temel sorusu yeniden canlandı: Gerçeklik nedir ve sanat bu gerçekliği nasıl kurar?
Bu yazı, kukla sanatını folklorik bir gelenek ya da küçümseyici bir ifadeyle “çocuk eğlencesi” olarak gören sığ bakışa bir itirazdır. Aksine, kuklanın psikolojik, antropolojik ve felsefi altyapısını ciddiye almaya bir davettir. Çünkü kukla, yalnızca bir temsil aracı değil, aynı zamanda insanın gerçeklikle kurduğu ilişkinin, algının doğasının ve sembolik düşüncenin kökenlerinin anlaşılabileceği kadim bir laboratuvardır.
* Yıldız, T. (2025). Kukla: Temsil, algı ve gerçeklik.
Tiyatro Tiyatro Dergisi.
https://tiyatrodergisi.com.tr/kukla-temsil-algi-ve-gerceklik/ (Erişim tarihi: 10 Ağustos 2025)
